Sesje tematyczne KGP2023
Z nadesłanych zgłoszeń ze strony środowiska geografów zaakceptowano następujące tematy sesji tematycznych (równoległych):
- Badania geograficzne przemian gospodarki w warunkach turbulencji otoczenia; moderatorzy: dr hab. prof. US Paweł Czapliński, dr hab. prof. UJ Grzegorz Micek, dr hab. prof. UEK Tomasz Rachwał, dr hab. prof. UW Maciej Smętkowski, dr hab. prof. UAM Anna Tobolska
- Edukacja geograficzna polskiego społeczeństwa w czasach niepewności; moderatorzy: dr hab. prof. UŚ Adam Hibszer, dr hab. prof. UŚ Urszula Myga-Piątek
- Geografia niepewności – (nie)pewność geografii. Idee, koncepcje i tożsamość geografii; moderatorzy: dr hab. prof. UMK Justyna Chodkowska-Miszczuk, prof. dr hab. Marcin Wójcik
- Geografia transformacji energetycznej – przestrzenny wymiar zjawisk energetycznych; moderatorka: dr hab. prof. UJK Ewa Nowak
- Geografia władzy miejskiej w Polsce w świetle teorii reżimów: zarządzanie terytorialne w warunkach zmiany i niepewności; moderator: prof. dr hab. Paweł Swianiewicz
- Georóżnorodność i geodziedzictwo; moderatorzy: dr hab. prof. UJK Maria Górska-Zabielska, prof. dr hab. Zbigniew Zwoliński
- Niepewność w kartografii historycznej; moderator: dr Tomasz Panecki
- Przemiany krajowych, regionalnych i lokalnych systemów osadniczych i społecznych w dobie kryzysów; moderatorzy: prof. dr hab. Tomasz Kaczmarek, dr hab. Robert Szmytkie
- Przestrzeń życia człowieka w czasach niepewności – nowe pola badawcze w geografii społecznej?; moderatorka: dr hab. prof. UAM Anna Tobolska
- Przyszłość polskich badań geograficznych; moderator: prof. dr hab. Zbigniew Zwoliński, prof. dr hab. Marek Degórski
- Rozwój obszarów wiejskich w czasach niepewności; moderatorzy: dr hab. prof. UAM Anna Kołodziejczak, dr hab. prof. UPP Lucyna Przezbórska-Skobiej, prof. dr hab. Marcin Wójcik
- Wpływ czynników politycznych, religijnych i kulturowych oraz klęsk elementarnych na kształtowanie przestrzeni efemerycznej; moderator: prof. dr hab. Marek Sobczyński
- Zielone miasto w odpowiedzi na kryzysy; moderatorzy: dr hab. prof. UAM Katarzyna Fagiewicz, dr hab. prof. UAM Damian Łowicki, dr Lidia Poniży
- Zmiany środowiska w antropocenie; moderatorzy: dr hab. prof. UG Jarosław Czochański, dr hab. prof. UAM Iwona Hildebrandt-Radke, dr hab. prof. UAM Małgorzata Mazurek
1. Badania geograficzne przemian gospodarki w warunkach turbulencji otoczenia
W czasach współczesnych, nacechowanych dużym poziomem niepewności i nieprzewidywalności zdarzeń, gospodarki wielu krajów przyjmują różne ścieżki rozwoju w reakcji obronnej na dramatyczne wyzwania, m.in. pandemię, wojnę, wysoką inflację, katastrofy klimatyczne. Szczególna kumulacja niekorzystnych zdarzeń i ich wzajemne oddziaływanie w ciągu ostatnich kilku lat przyczyniła się do zmniejszenia produkcji przemysłowej w wielu działach oraz ograniczenia skali świadczonych usług. Na skutek przerwania wielu łańcuchów dostaw doszło do wzrostu cen czynników produkcji, a w konsekwencji do ogólnego wzrostu cen na rynkach, co wywołało różne zachowania przestrzenne producentów oraz konsumentów (indywidualnych i instytucjonalnych).
Ostatnie lata przyniosły również olbrzymie zmiany w zakresie organizacji pracy i miejsc jej świadczenia. Przestrzenie biurowe ulegają reorganizacji, modernizacji, a nawet zmieniają funkcje. Na skutek obostrzeń epidemicznych praca bywa wykonywana z domu, miejsca odpoczynku, rekreacji czy specjalnych przestrzeni przeznaczonych do indywidualnych lub wspólnych działań. Jesteśmy świadkami dynamicznego i nierównomiernego wzrostu nowych przestrzeni pracy, takich jak coworkingi, makerspace’y, hackerspace’y, czy przestrzenie kreatywne. Dodatkowo wzrasta liczba cyfrowych nomadów, a popularność zyskują działania łączące wypoczynek z pracą (workation).
Eskalacja napięć na różnych rynkach i w relacjach politycznych ogranicza możliwości analizy i oceny zaistniałych skutków i ich wpływu na przyszłość. Nie sprzyja ona budowaniu długofalowych strategii rozwoju w różnych skalach układów przestrzennych. Zatem jedno z zasadniczych pytań, przed którymi stają dziś geografowie, starający się jak zwykle sformułować przestrzenny opis otaczającego świata to pytanie: jaki wpływ na kształtowanie się gospodarczych relacji przestrzennych i geograficznej organizacji nowych przestrzeni pracy ma współczesne, turbulentne otoczenie?
Sesja będzie poświęcona wymianie poglądów i spostrzeżeń dotyczących obserwowanych zmian w sferze gospodarczej, zarówno w skali lokalnej, jak i regionalnej, krajowej oraz globalnej. Zachęcamy do przesyłania propozycji wystąpień na tematy związane ze zmianą przestrzennych struktur gospodarczych oraz przestrzeni pracy, zmianą kierunków przepływów strumieni dóbr i usług, a także w ogólności dotyczące problematyki zmian różnych form aktywności gospodarczej w kontekście ograniczeń bądź nowych możliwości, wynikających z turbulentnych warunków otoczenia. Wystąpienia mogą podejmować ujęcia praktyczne, oparte na badaniach empirycznych, jak i konceptualno-teoretyczne.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
2. Edukacja geograficzna polskiego społeczeństwa w czasach niepewności
Temat sesji bezpośrednio nawiązuje do tematu głównego Kongresu „Geografia niepewności” i daje możliwość twórczego rozwinięcia wątku edukacyjnego podjętej tematyki Kongresu. Często doświadczamy braku społecznej świadomości czym zajmuje się geografia i mamy poczucie bagatelizowania geografii, sprowadzanej do wiedzy szkolnej – najczęściej wycinkowej. Budzi to w nas sprzeciw, który jednak pozostaje niemy.
Warunki niepewności cechuje dominacja emocji nad racjonalnością, dlatego ważnym zadaniem jest rzetelna diagnoza aktualnego stanu i całościowa ocena tego co wiemy a czego nie wiemy o różnych wymiarach edukacji geograficznej polskiego społeczeństwa. W badaniach dydaktyczno-geograficznych przeprowadzono w ostatnim czasie diagnozy znaczących obszarów edukacji, ale też wiele pól nadal wymaga precyzyjnej oceny. Istotnym problemem staje się identyfikacja skali i przyczyn rozdźwięku pomiędzy wynikami badań i założeniami teoretycznymi a geograficzną praktyką edukacyjną na poziomie szkolnym, akademickim i ogólnospołecznym. To rozpoznanie powinno stanowić podstawę wnioskowania o nowych celach i kierunkach działań geografów na przyszłość.
W czasach chaosu i niepewności istnieje pokusa przypisywania obecnego stanu edukacji geograficznej (również geografii jako nauki) głównie czynnikom zewnętrznym, niezależnym od geografów. Dlatego ważnym celem naszej sesji byłoby rozpoznanie, które z problemów edukacji i w jakim wymiarze zależą od tzw. „innych” a ile od nas samych – geografów. Powinno to pomóc podjąć racjonalną decyzję co do tego w jakie działania badawcze i aplikacyjne warto się zaangażować. Podczas sesji chcemy rozpocząć dyskusję nad realnymi możliwościami „przebudzenia geograficznego” społeczeństwa. Czy jako geografowie jesteśmy w stanie podjąć zbiorową aktywność i odpowiedzialność za pogłębioną geograficzną edukację społeczeństwa? Wyzwanie to jest niebagatelne, bardzo trudne i wymagające, gdyż będzie oznaczać potrzebę większego zaangażowania wszystkich geografów. Czy wobec licznych obowiązków oraz reżimowych wyznaczników sukcesu naukowego wystarczy nam siły i zapału na podjęcie nowych wyzwań? Zakładamy, że takie działania mogą być interesującym polem badawczym procesów społecznych i mogą przynieść geografii jako nauce konkretne korzyści poznawcze. Wymagać to będzie jednak poważnego namysłu i wyznaczenia nadrzędnych – kierunkowych (strategicznych) działań, jak i działań o charakterze bardziej lokalnym. W obliczu coraz szybszych zmian Świata, jesteśmy przekonani, że geografia za kilka lat wejdzie do mainstreamu – nie będzie innej możliwości. Należy się do tego procesu poważnie przygotować. Zachęcamy uczestników Kongresu Geografii Polskiej do wypowiedzi w zakreślonym temacie sesji.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
3. Geografia niepewności – (nie)pewność geografii. Idee, koncepcje i tożsamość geografii
Każda dyscyplina naukowa potrzebuje namysłu nad jej fundamentami filozoficznymi odnoszącymi się do podstaw ontologicznych, epistemologicznych i metodologicznych przedmiotu swoich badań. Warunkują one bowiem w sposób zasadniczy zakres i status tworzonej wiedzy. Refleksja w tym zakresie pozwala krytycznie odnieść do podejmowanych kwestii naukowych oraz doboru adekwatnych metod w procedurach badawczych. Tymczasem ostatnie lata to czas istotnych zmian społecznych, technologicznych, środowiskowych czy politycznych. Ich konsekwencje sprawiają, że na nowo trzeba spojrzeć na rolę nauki (jej istotę) w tworzeniu i przekazywaniu wiedzy. Piętno na dyscyplinach naukowych w Polsce odcisnęła również reforma nauki, której efekty w różnych płaszczyznach odczuwać będziemy w kolejnych latach. Dlatego refleksja nad stanem teoretyczno-metodologicznym geografii wymaga dyskusji i nowych debat poświęconych przyszłości naszej dyscypliny traktowanej jako całość, niezależnie od formalnych podziałów.
Pierre Bourdieu, francuski filozof i propagator społecznej refleksji nad stanem wiedzy uważał, że w ocenie dyscyplin naukowych powinno rozważać się dwa powiązane ze sobą kapitały. Pierwszy, tj. kapitał naukowy 'właściwy’ obejmuje stan wiedzy, jej rozwój i istotną dla badań dyskusję nad wynikami prac. Drugi kapitał nazwał kapitałem administracyjnym i wiązał go z kwestiami organizacji nauki, czyli funkcjonowaniem instytucjonalnym dyscyplin. Podział ten można przyjąć do wytyczenia ram merytorycznych proponowanej sesji, w której powinniśmy podjąć dyskusję na stanem geografii jako dyscypliny badawczej oraz formami jej organizacji instytucjonalnej. Wymiana poglądów powinna pomóc nam określić czy mamy obecnie do czynienia z geografią 'pewną siebie’ i pewną swojej pozycji w rodzinie nauk, czy raczej odczuwamy jej „niepewność” w różnych zakresach. Kluczowe kwestie do dyskusji proponujemy określić w formie pytań odnoszących się do zagadnień przedmiotowo-problemowych oraz organizacyjnych geografii, tj.:
- Jakie jest miejsce geografii w świetle głównych stanowisk filozoficznych (ontologicznych, epistemologicznych) czy paradygmatów, na których opierają się współczesne nauki?
- Jakie kompetencje powinni mieć dzisiaj geografowie, aby wytwarzać pole pracy badawczej oraz konkurować i współpracować z innymi dyscyplinami w zakresie naukowym i praktycznym?
- Czy da się zidentyfikować i zdefiniować pola badawcze, sprzyjające i niesprzyjające jedności geografii? Czy i jak godzić potrzeby badawcze i interesy organizacyjne integracji i specjalizacji geograficznej? Jakie formy badań transdyscyplinarnych są istotne dla budowania pozycji geografii
- Które koncepcje teoretyczne są aktualnie preferowane w procesie projektowania efektów kształcenia w celu budowania pozycji geografii oraz zwiększenia zainteresowania absolwentów tego kierunku podejmowaniem pracy naukowej ?
Zachęcamy serdecznie do zgłoszeń. Państwa odzew będzie dla nas kluczowy w zaplanowaniu formuły sesji (referaty/panele/dyskusja).
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
4. Geografia władzy miejskiej w Polsce w świetle teorii reżimów: zarządzanie terytorialne w warunkach zmiany i niepewności
Funkcjonowanie władzy lokalnej to przedmiot badań wielu dyscyplin naukowych, wśród których znajduje się i geografia (polityczna, społeczna, ekonomiczna). W ramach sesji przeprowadzimy dyskusję na temat aktualności i stosowalności w warunkach polskich najbardziej znanych, ale liczących już przeszło 30 lat koncepcji teoretycznych opisujących mechanizmy sprawowania władzy lokalnej w miastach. Interesować nas będzie zróżnicowanie tak pomiędzy regionami kraju jak i między miastami różnej wielkości. Chcemy zastanowić się jak kształt „reżimów miejskich” ewoluował w Polsce w minionych latach oraz jaki jest obecny kierunek tej ewolucji. Wydaje się, że zmiany mogą być w najbliższym czasie wyjątkowo dynamiczne ze względu na następujące okoliczności zewnętrzne:
- Pojawienie się i dynamiczny rozwój mało znaczących jeszcze kilka lat temu aktorów lokalnej sceny politycznej jakimi są ukierunkowane na innowacyjne kierunki rozwoju miast ruchy społeczne (w szczególności tzw. „ruchy miejskie”, ale także organizacje ekologiczne, ruchy ukierunkowane na przeciwdziałanie zmian klimatycznych itp.);
- Zmieniające się oczekiwania społecznie wobec stylu przywództwa w polityce lokalnej;
- Sytuację ekonomiczną i praktycznie realizowaną (niekoniecznie deklarowaną) politykę miejską państwa prowadzącą do wyjątkowo silnych napięć w budżetach miejskich i kwestionowania dotychczasowego modelu rozwoju i sprawowania władzy lokalnej.
Wszystko to sprawia, że polityka i struktury władzy miejskiej znajdują się w warunkach dynamicznej zmiany i niepewności co do kształtu przyszłych koalicji miejskich oraz ekonomicznych podstaw funkcjonowania samorządów miejskich.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
5. Geografia transformacji energetycznej – przestrzenny wymiar zjawisk energetycznych
Celem sesji jest pokazanie, że przestrzenny wymiar zjawisk jest nieodzowny w dobie globalizacji. Podejście geograficzne oznacza poznanie różnorodnych czynników środowiskowych, społecznych, ekonomicznych, politycznych tworzących świat, w którym żyjemy. Utrzymanie rozwoju i dobrobytu w ujęciu globalnym oraz regionalnym zależy od wielu czynników są to: czynniki fizyczne – zasoby naturalne i ich rozmieszczenie, źródła energii, zanieczyszczenie środowiska, zmiany klimatyczne oraz społeczne, ekonomiczne i technologiczne. Problemy te są zróżnicowane przestrzenie występują we wszystkich społecznościach i są wzajemnie zależne.
Zachęcamy do zgłaszania referatów skupiających się na następujących zagadnieniach:
- Osiągnięcie neutralności klimatycznej z wykorzystaniem narzędzi opartych na dekarbonizacji gospodarki, zmniejszeniu jej energochłonności i emisyjności;
- Energetyka jądrowa – czy pomaga ograniczać emisję gazów cieplarnianych i przeciwdziała zmianom klimatu?
- Jakie są przemiany zagospodarowania obszarów miejskich i wiejskich związane ze zmianami klimatu i ochroną społeczeństwa przed ich skutkami?
- Jakie są wyzwania energetyczne w różnych skalach przestrzennych (mikro, mezo, makro)?
- Geografia ubóstwa energetycznego w ujęciu regionalnym. Odnawialne źródła energii (OZE) w planowaniu przestrzennym;
- Wykorzystania OZE w Polsce i Europie tendencja i struktura transformacji energetycznej w celu zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego, odporności i przystępnej cenowo energii dla wszystkich;
- Jak edukować i wdrażać w społeczeństwie i gospodarce ideę „zero waste” – np. naśladowanie naturalnych cykli przyrodniczych, zachowanie i poszanowanie zasobów naturalnych.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
6. Georóżnorodność i geodziedzictwo
Georóżnorodność to cecha środowiska geograficznego, która wymaga poznania, oceny, upowszechnienia i ochrony, aby wskazać na geodziedzictwo danego obszaru. Georóżnorodność obejmuje swym zasięgiem spektrum cech abiotycznych środowiska, które można znaleźć nie tylko na dowolnym obszarze kuli ziemskiej, ale również w geostanowiskach, geoparkach oraz rozmaitych formach ochrony przyrody. Georóżnorodność i geodziedzictwo mogą stać się kołem zamachowym rozwoju geoturystyki, instrumentem wspierającym rozwój zrównoważony obszarów już objętych ochroną, ale także obszarów peryferyjnych turystycznie. Sesja przewiduje prezentacje upowszechniające wyniki ocen georóżnorodności i ich implementacji w rozwój geoturystyczny miast i regionów.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
7. Niepewność w kartografii historycznej
„Geografia niepewności” wiąże się nie tylko z danymi współczesnymi, ale i z historycznymi. Coraz częstsze wykorzystywanie metod geograficznych przez historyków oraz sięganie po źródła i opracowania historyczne przez geografów skłania nas do podjęcia tematu „niepewności w kartografii historycznej”, tym bardziej, że efektem prac geografów i historyków mających odniesienie czasowe i przestrzenne jest właśnie mapa. Niepewność i niekompletność informacji (przestrzennej i atrybutowej) jest immanentną cechą opracowywania map, ale w przypadku danych o przeszłości przybiera szczególną postać. Każdy opis z przeszłości w formie rękopisu, spisu statystycznego lub mapy, będący podstawą modelowania danych historycznych, jest uwarunkowany kontekstem wynikającym z zależności m.in. politycznych, społecznych, ekonomicznych, kulturowych.
W interdyscyplinarnej sesji pt. „Niepewność w kartografii historycznej” poruszymy wybrane zagadnienia kartograficznego modelowania historycznych danych przestrzennych, skupiając się na problemach współczesnej kartografii historycznej i ich potencjalnych rozwiązaniach. Poruszymy zagadnienia z geoinformacji w kartografii historycznej w kontekście modelowania granic i podziałów administracyjnych, rekonstrukcji dawnej sieci osadniczej i reprezentacja treści źródeł historycznych w ujęciu przestrzennym.
Proponowana sesja składałaby się z kilku referatów: jednego dotyczącego ogólnych rozważań o niepewności w kartografii historycznej oraz 3-4 szczegółowych z rozważaniami o konkretnych, wyżej nakreślonych, zagadnieniach.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
8. Przemiany krajowych, regionalnych i lokalnych systemów osadniczych i społecznych w dobie kryzysów
System osadniczy definiowany jest jako zbiór wzajemnie powiązanych i oddziałujących na siebie jednostek osadniczych, które tworzą funkcjonalną całość, wyodrębniającą się z otoczenia, ale pozostającą z nim w określonej współzależności. Systemy osadnicze mogą podlegać dynamicznym przeobrażeniom, czego przykładem jest transformacja społeczno-gospodarcza w krajach Europy Środkowo-Wschodniej w latach 90. XX w., która uruchomiła m.in. dynamiczne procesy suburbanizacji. Ostatnie lata przyniosły istotne zmiany czynników kształtujących procesy społeczno-ekonomiczne, co związane było m.in. z pandemią COVID-19 czy agresją Rosji na Ukrainę. Skutki tych zjawisk odczuwalne są różnych skalach przestrzennych (krajowej, regionalnej i lokalnej), przy czym ich przejawy mogą być różne dla różnych typów układów. Niemniej jednak, zachodzi istotne pytanie o aktualną sytuację systemów osadniczych w dobie bieżących kryzysów oraz ich przystosowanie na podobne lub dotąd niespotykane sytuacje w przyszłości. Celem sesji jest zaprezentowanie stanu badań nad sytuacją społeczno-ekonomiczną systemów osadniczych oraz tworzących te systemy jednostek osadniczych, w kontekście nowych uwarunkowań oraz zachodzących współcześnie przemian demograficznych, społecznych i ekonomicznych.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
9. Przestrzeń życia człowieka w czasach niepewności – nowe pola badawcze w geografii społecznej?
Różnorodność problematyki badawczej w geografii społecznej jednoczy perspektywa przestrzenna w odniesieniu do terytorium, krajobrazu, miejsc, w skali lokalnej, ale i szerszej regionalnej czy globalnej. To przestrzenne theatrum ludzkich aktywności splata wiele wątków badawczych, dotyczących np. jakości i poziomu życia, preferencji i zachowań przestrzennych, studiów miejskich, funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego, wykluczenia i separacji społecznych, segregacji i zróżnicowania społecznego, ruchów społecznych, feministycznych. Należy podkreślić, że rozwój problematyki badawczej geografii społecznej łączy się ze zmianami społecznymi, często o charakterze rewolucyjnym, takimi jak np. dynamizacja i przewartościowania relacji czasoprzestrzennych człowieka i społeczności w erze globalizacji. Z kolei ostatnie trzy lata przyniosły wiele burzliwych zmian w strukturach i procesach społecznych, głównie wywołanych takimi nieoczekiwanymi wydarzeniami jak pandemia, wojna w Ukrainie, kryzys energetyczny, inflacja, czy katastrofy klimatyczne. Jak w tym kontekście postrzegane są problemy społeczne i ludzkie w perspektywie badawczej geografii społecznej? Czy pojawiły się nowe przedmioty i podmioty badawcze i ich naukowe odwzorowania? Takie pytania będziemy chcieli uczynić głównymi wątkami naukowej refleksji podczas zaproponowanej sesji.
W sesji chętnie powitamy referaty podejmujące tematykę różnych problemów i wyzwań, które rozszerzają dotychczasowe pole zainteresowań geografii społecznej i z którymi mierzymy się w ostatnich kilku wyjątkowo turbulentnych latach. W drugiej kolejności zachęcamy do zgłaszania wystąpień dotyczących niedostatecznie rozpoznanych wymiarów zjawisk, będących już przedmiotem zainteresowania geografii społecznej.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
10. Przyszłość polskich badań geograficznych
Tematyka sesji dotyczy przyszłych kierunków rozwoju badań geograficznych, nowych metod badawczych, zaawansowanych technologii i wyrafinowanych instrumentów badawczych, a także traktowania geografii jako nauki transdyscyplinarnej, łączącej wiedzę i metody z różnych dziedzin nauki w celu rozwiązania złożonych problemów. Celem transdyscyplinarnego podejścia jest integracja różnych perspektyw i ujęć problemu, co pozwala na uzyskanie bardziej kompleksowego rozumienia i rozwiązania zagadnień w innych dziedzinach, takich jak inżynieria, gospodarka, urbanistyka czy ochrona środowiska. Wśród przyszłych kierunków badań geograficznych należy mieć na uwadze np.:
- Zmiany klimatu i użytkowania ziemi oraz ich skutki, polegające na badaniach tempa tych zmian i ich wpływu na degradację i fragmentację środowiska, krajobrazów, gospodarki oraz komfort życia ludzi;
- Potrzebę rozwoju zrównoważonego w celu zapewnienia rozwoju technologicznego i cywilizacyjnego bez naruszania równowagi ekologicznej;
- Dynamikę procesów geomorfologicznych i hydrologicznych oraz ich wpływ na kształtowanie się rzeźby terenu, erozję i sedymentację jako czynników stopnia georóżnorodności i wielkości jej degradacji przez człowieka;
- Geografię kryzysów badającą zagrożenia naturalne (zjawiska katastrofalne i ekstremalne) i antropogeniczne (wyeksploatowanie zasobów, konflikty migracyjne, konflikty wojenne) oraz sposoby prognozowania ich i zapobiegania im;
- Geografię cyfrową wykorzystującą technologie cyfrowe w badaniach geograficznych (geoinformacja), takie jak analiza danych geoprzestrzennych i modelowania geoprzestrzenne;
- Geografię kosmiczną poznającą powierzchnię Ziemi i przestrzeń kosmiczną za pomocą danych pozyskiwanych z satelitów i innych instrumentów kosmicznych lub zdalnej rejestracji (UAV);
- Integrowanie danych z różnych źródeł takich jak dane z sensorów (monitoring), dane pochodzące z sieci społecznościowych (PPGIS), dane pozyskiwane przez użytkowników (VGI), dane pozyskiwane z oprogramowania do analizy ruchu, dane geoarcheologiczne itp.;
- Zastosowanie sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego do analizy i rozumienia danych geograficznych oraz prognozowania zjawisk geograficznych.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
11. Rozwój obszarów wiejskich w czasach niepewności
Współcześnie obszary wiejskie poddawane są wielu procesom wpływającym na możliwości osiągnięcia przez nie optymalnej ścieżki rozwojowej. W dużej mierze związane są one z obserwowaną, szczególnie w Europie, degradacją obszarów wiejskich (rural decline). Jest ona efektem zmiany dotychczasowych funkcji tych obszarów. Szoki rozwojowe ostatnich lat, takie jak: zmiany klimatyczne, utrata bioróżnorodności w rolnictwie, depopulacja obszarów wiejskich, pandemia, napaść Rosji na Ukrainę czy inflacja, choć istotnie wpływają na gospodarkę obszarów wiejskich, nie zmieniają przedmiotu badań geografii wsi. Celem dyskusji w ramach sesji jest poszukiwanie nowych rozwiązań, które powinny umożliwić lepsze zarządzenie rozwojem obszarów wiejskich w czasach niepewności oraz próba odpowiedzi na pytania:
- Czy wymienione szoki i zmiany są podobne do wcześniej obserwowanych czy specyficzne?
- W jaki sposób wpłyną one na dalszy rozwój geografii wsi?
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
12. Wpływ czynników politycznych, religijnych i kulturowych oraz klęsk elementarnych na kształtowanie przestrzeni efemerycznej
Wiek XXI przyniósł niezwykłą dynamikę różnorodnych zjawisk zachodzących w przestrzeni geograficznej naszego Globu. Zarówno nadchodzące, dziejące się i jak i ulegające nieustannemu przemijaniu umowne „tu i teraz”, którego jesteśmy częścią i które aktywnie bądź pasywnie współtworzymy, rozgrywa się w tej przestrzeni. Część tej przestrzeni postrzegana z perspektywy średniej długości trwania ludzkiego życia, jest stała i stabilna, jak kontynenty, albo wzniesione przed wiekami budowle; powtarzalna, jak krajobraz obserwowany o różnych porach roku; pozostająca w procesie przemian, jak rozrastające się w ciągu dekad miasta. Często jednak przestrzeń jest kreowana i dekonstruowana w bardzo krótkim czasie, a szybka dezaktualizacja przydawanych jej przymiotów nie pozwala na ukonstytuowanie się czegoś, co moglibyśmy określić w kategorii „miejsc” obdarzonych swoistym genius loci. Krótkotrwałość i przemijalność, jako immanentne cechy efemeryczności, w sposób intrygujący rezonują w otaczającej nas rzeczywistości na kanwie różnorodnych wydarzeń, procesów, zjawisk przyrodniczych, za sprawą osób, rzeczy, społeczności, grup religijnych, etnicznych itd.
W dobie „Geografii niepewności” warto się zastanowić, czym charakteryzuje się tymczasowość współcześnie identyfikowana w przestrzeni geograficznej? Jakie znaczenie ma funkcjonująca efemerycznie przestrzeń? Jak na kreowanie rejestrowanej przez nas w krajobrazie przemijalności wpływają współczesne konflikty zbrojne i klęski elementarne? Jak na procesy i przemiany zachodzące w krajobrazie oraz na jego strukturę wpływają współtworzące go składowe, które posiadają charakter efemeryczny?
Pojęcie „krajobrazu efemerycznego” pojawiło się w literaturze za sprawą Paula Brassleya (1998), który rozumiał pod nim te efemeryczne komponenty krajobrazu, określone też jako „efemerydy krajobrazu”, które zmieniają się zależnie od pór roku, pogody, wraz z biologicznymi fazami wzrostu roślin i upraw. Autor dowodził, że te dotychczas pomijane zmienne elementy krajobrazu, silnie kształtują sposób postrzegania otoczenia i jest on również zmienny, gdyż związany jest z efemerycznością tych elementów. W naukach rolnych dowiedziono, że zwiększenie intensywności upraw i wzrost częstotliwości występowania susz prowadzą to powstawania „efemerycznych ekosystemów” (Dalu, Wasserman & Dalu, 2017). W przypadku obszarów zurbanizowanych pod pojęciem „krajobrazu efemerycznego” Ali Madanipour (2017) ujmował te elementy zagospodarowania przestrzeni miejskiej, które cechowały się krótkotrwałym bytem jak zabudowa miasteczek rozrywki, obiektów festiwalowych i tymczasowych parków. Podobnie Valdimir Mikadze (2015) jako efemeryczny krajobraz traktował nielegalne zagospodarowanie przestrzeni miejskiej zielenią (jak np. popularne w Polsce dzikie ogródki działkowe). Jeszcze bardziej ulotne są formy określane przez Joannę Walker (2004) jako „architektura efemeryczna”, czyli różnorodne instalacje artystyczne, w tym formy ruchomego obrazu, nazwane „choreografią pustki”.
Dynamika procesów przestrzennych sprawia jednak, że otaczające nas środowisko traci cechę stałości, niezmienności, tak jakby „film naszego życia” odtwarzano szybciej. Efemeryczne krajobrazy przekształcają się w „efemeryczne terytoria” (Manning, 2003). Postawione powyżej pytania stanowią zaproszenie do dyskusji nad tym, co w przestrzeni ulotne i niepewne, nad tym co równie szybko pojawia się, jak i przemija, co nie znaczy, że nie stanowi w owym czasie integralnej i istotnej części naszego „tu i teraz”. Organizatorzy oczekują odpowiedzi na zadane pytania udzielanej przede wszystkim w oparciu o badania z zakresu geografii historycznej i politycznej, jakkolwiek również inne ujęcia postawionych kwestii będą mile widziane.
Bibliografia
- Brassley P. (1998). On the unrecognized significance of the ephemeral landscape. Landscape Research, 23(2), 119-132.
- Dalu T., Wasserman R.J., & Dalu M.T.B. (2017). Agriculture intensification and drought frequency increases may have landscape-level consequences for ephemeral ecosystems. Global Change Biology, 23(3), 983-985.
- Madanipour A. (2017). Ephemeral landscape and urban shrinkage. Landscape Research, 42(7).
- Manning E. (2003). Ephemeral territories: representing nation, home, and identity in Canada. Minneapolis: University of Minnesota Press.
- Mikadze V. (2015). Ephemeral urban landscapes of a guerilla gardeners: a phenomenological approach. Landscape Research, 40(5).
- Walker J. (2004). Ephemeral architectures: the body and landscape in augmented reality. Digital Creativity, 15(2), 93-97.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
13. Zielone miasto w odpowiedzi na kryzysy
Kreowanie zielonych miast w obliczu współczesnych wyzwań to główna idea adaptacyjnego zarządzania przestrzenią miejską. Rozwijanie koncepcji zielonego miasta to nie tylko większy udział zielonej infrastruktury w tkance miejskiej, ale również cenny wkład w poprawę jakości życia społeczności miejskich. Zróżnicowane typy i formy zieleni w mieście to rozwiązania oparte na przyrodzie (nature based solutions) wspierające odporność i zrównoważony rozwój miast, łagodzenie zmian klimatu, spójność społeczną, zdrowy styl życia i dobre samopoczucie. Wśród nich istotną rolę pełnią parki, skwery, zieleńce, miejskie tereny leśne, łąkowe oraz te związane z błękitną infrastrukturą. Obok nich na znaczeniu zyskują ogrody działkowe, ogrody społeczne, ogródki przydomowe i inne formy wspieranego społecznie rolnictwa miejskiego. Wiąże się to z dostrzeganiem licznych funkcji tych terenów i wynikającej z nich synergii usług ekosystemowych wykraczających poza produkcję żywności (świadczenia regulacyjne, kulturowe).
Czy rozwijanie koncepcji zielonego miasta może mieć istotny udział w odpowiedzi na bardzo aktualne kryzysy: pandemiczny, klimatyczny czy też polityczny? Zapraszamy badaczy do podzielenia się wynikami badań i do udziału w dyskusji na temat koncepcji, wyzwań i praktyki w tworzeniu zielonych miast.
Pobierz opis sesji w formacie PDF
Sesje tematyczne KGP2023 – Lista
14. Zmiany środowiska w antropocenie
W okresie czwartorzędu zmiany środowiskowe zdominowane zostały głównie przez zmiany klimatu i działalność człowieka. Natężenie procesów wywołanych działalnością człowieka przybierało na sile w młodszej części holocenu, wykazując znaczną dynamikę czasową i przestrzenną. W ostatnich latach zagadnienia te stały się przedmiotem ożywionej dyskusji naukowej, której efektem jest nieformalne wydzielenie w stratygrafii geologicznej antropocenu jako okresu, w którym człowiek stał się istotnym czynnikiem zmian środowiskowych. Nadal trwają spory, gdzie postawić dolną granicę antropocenu. Najczęściej wiąże się ją z okresem rewolucji przemysłowej. Jednak proponując w temacie sesji termin 'antropocen’ – widzimy go szerzej jako okres, w którym identyfikujemy za pomocą różnych metod badawczych zmiany w środowisku wywołane pośrednią lub bezpośrednią działalnością człowieka. Jednocześnie nasza sesja będzie doskonałą okazją do prowadzenia dalszego dyskursu nad problemem identyfikacji i rozdzielenia zapisu skutków procesów naturalnych od antropogenicznych. Prezentowane na sesji zagadnienia mogą ujmować w różnej skali przestrzennej i czasowej ingerencję człowieka w: przepływy energii, cykl hydrologiczny, cyrkulację atmosferyczną, transport materiału mineralnego i organicznego, obieg pierwiastków w przyrodzie, procesy glebotwórcze oraz funkcje ekosystemów i przemiany krajobrazowe. Wszystkie te zagadnienia są bardzo istotne dla dalszych działań na rzecz zrównoważenia działalności człowieka w środowisku przyrodniczym.