Wydawnictwo Naukowe PTG

Umocowanie historyczne

Polskie Towarzystwo Geograficzne (PTG) jest jedną z najstarszych polskich organizacji naukowo-zawodowych (1918). Od początku głównym celem Towarzystwa była integracja różnych środowisk naukowo-akademickich, praktycznych i edukacyjnych oraz upowszechnianie szeroko rozumianej wiedzy geograficznej. Silna była też rola wydawnicza. Organem PTG od rocznika 1918/1919 był warszawski „Przegląd Geograficzny” (od 1953 wydawany przez Instytut Geografii PAN w Warszawie), a w Krakowie ukazywały się „Wiadomości Geograficzne” (1923-1939). Od roku 1923 ukazuje się Czasopismo Geograficzne.

W latach 1946-1953 Towarzystwo było najważniejszym ośrodkiem badań geograficznych w Polsce (m.in. prace związane z wykonywaniem mapy geomorfologicznej i hydrograficznej Polski). W 1953 r. większość zbiorów i „know-how” weszła do tworzonego Instytutu Geografii PAN. Po II wojnie światowej powołano szereg sekcji problemowych, z których część działała jako oddziały. Ich zakresy tematyczne i nazwy fluktuowały, w zależności od rozwoju naukowego i organizacyjnego geografii polskiej. Aktualnie działają Komisje: Edukacji Geograficznej, Geografii Komunikacji, Geografii Osadnictwa i Ludności, Geografii Politycznej i Historycznej, Geografii Przemysłu, Geografii Turyzmu, Historii Geografii, Hydrologiczna, Krajobrazu Kulturowego, Obszarów Wiejskich oraz Oddział Karotograficzny i Oddział Teledetekcji i Geoinformatyki. PTG wydaje Czasopismo Geograficzne i jest współwydawcą innych 7 czasopism. Dużym echem odbiły się obchody Stulecia PTG (1918-2018) mające bogatą oprawę wydawniczą.

Profil wydawnictwa

Utworzenie Wydawnictwa Naukowego PTG (WN PTG) jest naturalną konsekwencją rozwoju Towarzystwa, powodowanym coraz częstszym organizowaniem różnych przedsięwzięć naukowych. Na podstawie rocznych sprawozdań Oddziałów i Komisji z lat 2000-2020 można oszacować, że PTG występowało w około 100 inicjatywach wydawniczych, tj. głównie monografiach. Liczba ta nie obejmuje regularnie wychodzących czasopism.

Generalnie, profil naukowy WN PTG odzwierciedla cele statutowe PTG, jakimi są m.in. (wybrane punkty ze Statutu):

Preambuła: „Polskie Towarzystwo Geograficzne (…) kontynuuje swoje wiekowe dziedzictwo w duchu odpowiedzialności za historię, stan obecny i perspektywy rozwoju geografii polskiej. (…) Szanując tradycję i dorobek poprzednich pokoleń geografów, współcześnie PTG stoi wobec trudnych wyzwań zmieniającego się świata. (…) Obecnie głównym celem są działania na rzecz wszechstronnego rozwoju nauk geograficznych oraz edukacji i zastosowania wiedzy geograficznej w szeroko rozumianym życiu społeczno-gospodarczym. PTG realizuje to poprzez inicjowanie i organizowanie badań naukowych, szerzenie kultury geograficznej oraz wychowanie w duchu patriotyzmu terytorialnego. Szczególnie istotna jest działalność wydawnicza.”

§ 9: „Celem działalności jest: 1) działanie na rzecz rozwoju nauk geograficznych i nauczania geografii; 2) integracja środowiska geografów; 4) upowszechnianie w społeczeństwie rzetelnej i obiektywnej wiedzy geograficznej, a zwłaszcza naukowego poznawania kraju i świata; 8) wspieranie osiągnięć naukowych, praktycznych i dydaktycznych członków Towarzystwa.”

§ 10: „Towarzystwo realizuje swoje cele poprzez: 1) inicjowanie, organizowanie i prowadzenie badań naukowych; 4) współpracę ze stowarzyszeniami, instytucjami naukowymi i zawodowymi; 7) wydawanie publikacji o charakterze naukowym, edukacyjnym, stosowanym i popularyzacyjnym.”

Biorąc pod uwagę wymienione uwarunkowania historyczne i współczesne, szczegółowy profil naukowy Wydawnictwa Naukowego PTG można zakreślić w następującym, wymiarze operacyjnym:

1. Głównym celem wydawniczym jest publikowanie monografii naukowych, w tym atlasów, o charakterze syntetycznym i kompleksowym, podsumowującym rozproszony nieraz dorobek różnych subdyscyplin geografii. Wynika to też z faktu, że geografowie właściwie nie posiadają własnej platformy wydawniczej, w której mogliby integrować swoje badania.
2. Zakres tematyczny dotyczy całego spektrum badań geograficznych, a więc geografii fizycznej i społeczno-ekonomicznej. Mieszczą się tu m.in. takie subdyscypliny, jak zwłaszcza geomorfologia, hydrologia, klimatologia, meteorologia, pedologia, geoekologia, kompleksowa geografia fizyczna, geografia krajobrazu, geografia osadnictwa, ludności i etniczna, społeczna, kulturowa, humanistyczna, miast, obszarów wiejskich, przemysłu, rolnictwa i usług, medyczna, przedsiębiorstw, elektoralna, historyczna, regionalna, biogeografia, kartografia, geoinformacja oraz edukacja geograficzna.
3. Zakres problemowy publikacji w szczególności obejmować będzie „jądro” geografii, jakim są relacje człowieka ze środowiskiem przyrodniczym. Są to zagadnienia wymagające szczególnej integracji zespołów badawczych ze względu na różne kierunki badań w tym zakresie oraz różny kanon metodologiczny i warsztat badawczy zespołów naukowych. Wymienić tu można zwłaszcza zagadnienia ochrony środowiska i krajobrazu, planowania przestrzennego, rozwoju lokalnego i regionalnego.
4. Powołanie Wydawnictwa tym samym będzie służyć integracji dwóch głównych subdyscyplin geografii, rozdzielonych w 2018 na dwie dyscypliny, tj. geografii fizycznej (w naukach o Ziemi i środowisku) oraz mającej odrębny status geografii społeczno-ekonomicznej (wraz z gospodarką przestrzenną).
5. Celem WN PTG jest także wspieranie młodych zespołów badawczych poprzez stworzenie szerszego dostępu do upowszechnienia badań.
6. Wsparcia merytorycznego dla WN PTG udzielają komisje tematyczne PTG, będące najważniejszymi organami integracyjnymi w swoich subdyscyplinach, jak też oddziały regionalne, działające we wszystkich ośrodkach akademickich, a także w niektórych większych miastach, gdzie nie ma kształcenia geograficznego na uczelniach (Częstochowa, Radom, Rzeszów).
7. Szczególnie ważne dla Wydawnictwa są kwestie edukacyjne, najbardziej rozproszone i słabo doceniane. WN PTG powinno przyczynić się do wzmocnienia tych kwestii, przede wszystkim w zakresie kształcenia nauczycieli geografii oraz działalności Olimpiady Geograficznej.
8. WN PTG jest otwarte na współpracę z zagranicą, w tym zwłaszcza z innymi pokrewnymi stowarzyszeniami geograficznymi, z którymi ma dobre i ugruntowane kontakty (m.in. kraje wyszehradzkie i generalnie kręgu słowiańskiego, Europy Środkowej i Wschodniej).
9. Działalność WN PTG będzie zależała w dużej mierze od projektowej formy pozyskiwania środków finansowych. Udanym przykładem jest wydawnicze sfinalizowanie projektu uzyskanego w 2020 od Instytutu Współpracy Polsko-Węgierskiej im. Wacława Felczaka, tj. Atlasu Wyszehradzkiego (w języku polskim i angielskim).

Punktacja

22 lipca 2021 r. Minister Edukacji i Nauki podpisał komunikat w sprawie wykazu wydawnictw publikujących recenzowane monografie naukowe. Wydawnictwo Naukowe PTG zostało uznane za wydawnictwo poziomu I (80 pkt.).