Komisja Geografii Turyzmu (pierwotnie: Turystyki) Polskiego Towarzystwa Geograficznego została powołana na zebraniu Zarządu Głównego PTG 19 października 1968 r. Jubileusz 100-lecia PTG jest zatem jednocześnie jubileuszem 50-lecia działalności Komisji.
Pierwszym przewodniczącym Komisji został Olaf Rogalewski (Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki). Na funkcję zastępcy przewodniczącego powołany został Stanisław Wawrzyniak (GKKFiT). W składzie Komisji znaleźli się jeszcze członkowie: Wanda Bem (GKKFIT), Jadwiga Jędrzejowska (Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze), Teofil Lijewski (Instytut Geografii Polskiej Akademii Nauk) i Maria Mileska (Instytut Geografii Uniwersytetu Warszawskiego). Sekretarzem Komisji została Halina Gudowska (Instytut Geografii PAN).
Najważniejszym celem działalności Komisji było skupienie polskich geografów zajmujących się przede wszystkim naukowo, ale również zawodowo i społecznie, problematyką z zakresu turystyki, wypoczynku i krajoznawstwa. Komisja z założenia miała być miejscem wymiany doświadczeń i poglądów dla geografów turyzmu, jak również strukturą organizacyjną umożliwiającą podjęcie wspólnych projektów badawczych. Realizacja tak określonych celów miała być możliwa dzięki wspólnemu prowadzeniu terenowych prac badawczych, przede wszystkim o charakterze inwentaryzacyjnym i waloryzacyjnym, odnoszących się do elementów atrakcyjności turystycznej. Działalność badawcza miała być uzupełniona dyskusją naukową prowadzoną w ramach organizowanych przez Komisję spotkań i konferencji naukowych, wycieczek krajoznawczych i wydawanych publikacji.
Ze względu na niekorzystną sytuację finansową, działalność Komisji zawieszono w 1973 r. Reaktywacja pod zmienioną nazwą (Komisja Geografii Turyzmu) nastąpiła w 1979 r. z inicjatywy ośrodka krakowskiego, w którym od 1977 r. działała pierwsza w powojennej Polsce specjalność studiów z geografii turyzmu, a od 1979 r. – Zakład Geografii Turyzmu w strukturach Instytutu Geografii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przewodniczącą Komisji została Jadwiga Warszyńska (Instytut Geografii UJ). Funkcję zastępcy przewodniczącego objął Stanisław Liszewski (Instytut Geografii na Uniwersytecie Łódzkim), a sekretarza – Antoni Jackowski (Instytut Geografii UJ). Aktywnie w prace Komisji włączyli się ponadto Eugeniusz Andrzejewski (Instytut Geografii Uniwersytetu Gdańskiego), Jerzy Kruczała (Instytut Planowania i Ekonomiki Regionu Akademii Ekonomicznej w Krakowie), Walentyna Dejowa (Instytut Środowiskowych Podstaw Turystyki i Rekreacji Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu), Alicja Kostrowicka (Wydział Geografii i Studiów Regionalnych UW), Olaf Rogalewski (Zakład Społeczno-Gospodarczych Zagadnień Turystyki, Szkoła Główna Planowania i Statystyki w Warszawie) oraz Jerzy Wyrzykowski (Instytut Geografii Uniwersytetu Wrocławskiego). Stanowiska przewodniczącego pełnili kolejno Antoni Jackowski w latach 1993-1996 i Stanisław Liszewski w okresie od 1996 do 2016 r.
Pierwszym celem działalności reaktywowanej Komisji było zidentyfikowanie bieżącej problematyki i stosowanej metodyki badań geografii turyzmu. Przede wszystkim jednak określono trzy kategorie przedmiotu badań geografii turyzmu, a mianowicie:
przestrzeń turystyczną – rozumianą jako przestrzeń geograficzną, w której zachodzą zjawiska turystyczne, ruch turystyczny – jako zjawisko społeczne oraz człowieka – jako podmiot ruchu turystycznego (Warszyńska, 1993, s. 77).
W dalszej kolejności koncentrowano się na kwestiach terminologii turystycznej. Do najważniejszych osiągnięć Komisji należało ujednolicenie kryteriów podziału walorów turystycznych i ruchu turystycznego. W latach 80. XX wieku opracowano niezrealizowaną niestety do dzisiaj koncepcję „Atlasu turystyki Polski”.
Istotnym elementem działalności Komisji Geografii Turyzmu były różnego rodzaju spotkania o charakterze naukowym, popularyzatorskim i aplikacyjnym. Doniosłe znaczenie miało zorganizowane w 1980 r. w Krakowie seminarium pt. „Praktyczne aspekty badań geografii turyzmu”, w którym uczestniczyli zarówno przedstawiciele nauki, jak i praktyki (Główny Komitet Turystyki, Główny Urząd Statystyczny, Państwowe Biuro Podróży Orbis oraz instytucje działające na szczeblu wojewódzkim i miejskim). Warto odnotować aktywność Komisji na arenie międzynarodowej: Międzynarodowa Karpacka Konferencja Turystyczna (Kraków, 1985), Sympozjum międzynarodowe pt. „Uwarunkowania rozwoju zagranicznej turystyki przyjazdowej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej” (Wrocław-Borowice, 1990), Sympozjum międzynarodowe pt. „Uwarunkowania rozwoju turystyki zagranicznej w Europie Środkowej i Wschodniej” (Międzygórze, 1992) oraz zorganizowane z inicjatywy Stanisława Liszewskiego założycielskie spotkanie Grupy Roboczej Geografów Turyzmu Krajów Europy Środkowo-Wschodniej w ramach Komisji Turystyki i Czasu Wolnego Międzynarodowej Unii Geograficznej (Łódź, 1992).
Ważnym momentem w działalności Komisji było spotkanie w ramach XXI Seminarium Terenowego pt. Warsztaty z Geografii Turyzmu, które odbyło się w 2005 roku w Szczyrku. Rozpoczęto wówczas dyskusję nad koncepcją regionalizacji turystycznej Polski. Wyłącznie opracowaniu regionalizacji poświęcono posiedzenie Komisji, które miało miejsce w Łodzi, w 2007 r. Efektem dyskusji był opublikowany w 2009 roku artykuł S. Liszewskiego (2009).
Komisja Geografii Turyzmu zintensyfikowała swoją działalność przy okazji 61. Zjazdu PTG, który odbył się na Uniwersytecie Pedagogicznym im. KEN w Krakowie w dniach od 27 do 29 czerwca 2016 r. Komisja zorganizowała wówczas aż cztery sesje pod hasłem „Turystyka we współczesnym społeczeństwie”, w których 23 prelegentów wygłosiło 18 komunikatów prezentujących aktualny stan badań w dziedzinie geografii turyzmu. W ramach Zjazdu odbyło się również robocze posiedzenie Komisji, na którym zdecydowano o zorganizowaniu zebrania wyborczego, którego celem miało być wyłonienie nowych władz Komisji. Odbyło się ono 20 kwietnia 2017 r. w Łodzi.
W rezultacie przeprowadzonych wyborów ustalono, że w kadencji 2017-2020 pracami Komisji kierować będą: Bogdan Włodarczyk (Instytut Geografii Miast i Turyzmu UŁ) jako przewodniczący, a także dwoje zastępców przewodniczącego, a mianowicie Alina Zajadacz (Katedra Turystyki i Rekreacji, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu) oraz Robert Faracik (Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ). Do zarządu Komisji wybrano również Teresę Brzezińską-Wójcik (Zakład Geografii Regionalnej i Turyzmu, Uniwersytet im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie) i Jacka Potockiego (Wydział Ekonomii, Zarządzania i Turystyki w Jeleniej Górze, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu). Funkcję sekretarza objął Tomasz Napierała (Instytut Geografii Miast i Turyzmu UŁ). Na posiedzeniu podjęto decyzję, że w najbliższej kadencji Komisja skoncentruje swoje działania na przeprowadzeniu dyskusji terminologicznej w zakresie kluczowych dla geografii turyzmu pojęć jak: przestrzeń turystyczna, krajobraz turystyczny, potencjał turystyczny, produkt turystyczny i funkcja turystyczna, opracowaniu słownika geografii turyzmu oraz (zależnie od dostępnego finansowania) zredagowaniu atlasu turystyki Polski.
Tomasz Napierała
Bibliografia:
- Liszewski S., 2009, Przestrzeń turystyczna Polski: Koncepcja regionalizacji turystycznej, w: Współczesne problemy przemian strukturalnych w przestrzeni geograficznej, red. I. Jażewicz, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, ss. 59-69.
- Rogalewski O., 1970, Informacja o pracach Komisji Geografii Turystyki, Czasopismo Geograficzne, t. 41, z. 1, ss. 142-143.
- Warszyńska J., 1993, Komisja (Sekcja) Geografii Turyzmu (1968-1993), w: Polskie Towarzystwo Geograficzne w siedemdziesiątą piątą rocznicę działalności, red. T. Kozłowska-Szczęsna, J. Kondracki, W. Stankowski, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Warszawa-Poznań, ss. 76-80.
- Warszyńska J., Kurek W., 2007, Dorobek i aktualne problemy badawcze w zakresie turystyki w Instytucie Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego, w: Studia nad turystyką. Tradycje, stan obecny i perspektywy badawcze, red. W. Kurek, M. Mika, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, ss. 77-90.