Urszula Myga-Piątek
Cezary Mądry
W dniach 1-3 czerwca 2023 roku w Poznaniu, na Uniwersytecie Adama Mickiewicza miał miejsce Kongres Geografii Polskiej. To najważniejsze wydarzenie geograficzne tego roku było organizowane wspólnie przez: Polskie Towarzystwo Geograficzne, Komitet Nauk Geograficznych PAN, Konferencję Kierowników Jednostek Geograficznych oraz Gospodarzy wydarzenia: Wydział Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM oraz Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych UAM. Nad całością wydarzenia czuwał Komitet Naukowy. Patronat honorowy nad Kongresem objęła Jej Magnificencja prof. Bogumiła Kaniewska – Rektor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Hasłem, pod którym odbywał się Kongres było „Geografia niepewności.” Najważniejszym naukowym pretekstem do organizacji tego wydarzenia w początkach czerwca w Poznaniu był Jubileusz 100-lecia Czasopisma Geograficznego. Kongres odbywał się równolegle z 64. Zjazdem PTG. Walne Zebranie Delegatów PTG oraz posiedzenie Zarządu Głównego PTG odbyły się 31 maja 2023.
W Kongresie Geografii Polskiej wzięło udział ponad 240 uczestników, z większości jednostek naukowych w Polsce, Członków Honorowych Polskiego Towarzystwa Geograficznego, wielu nauczycieli, a także praktyków, zawodowo związanych z geografią, w tym przedstawicieli samorządów terytorialnych i różnych przedsiębiorstw, a także doktorantów i studentów, którzy aktywnie wspierali organizację i przebieg Kongresu. Hasło Kongresu i odpowiadające im treści wystąpień dokładnie wpisały się w symptomy niespokojnych czasów w jakich żyjemy i funkcjonujemy jako naukowcy, dydaktycy i praktycy. Wszystkie z anonsowanych w preambule konferencji cele zostały przez uczestników Kongresu zrealizowane i zaprezentowane w bardzo wielu aspektach, zarówno podczas sesji plenarnych, problemowych oraz posterowych.
Przebieg pierwszego dnia Kongresu Geografii Polskiej 2023
Kongres rozpoczęła sesja z głosami powitalnymi i wprowadzającymi władz Uczelni, w tym: Prorektora ds. relacji z otoczeniem społecznym UAM – prof. Zbyszko Melosika oraz dziekanów, profesorów Pawła Churskiego i Grzegorza Rachlewicza, następnie Przewodniczącego KNG – prof. Marka Degórskiego, Przewodniczącej PTG – prof. Urszuli Mygi-Piątek oraz Przewodniczącego KKJG – prof. Macieja Jędrusika. Całość sesji była prowadzona przez Przewodniczącego Oddziału Poznańskiego PTG i Redaktora Naczelnego Czasopisma Geograficznego, pełniącego jednocześnie rolę przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego Kongresu – dr. Cezarego Mądrego.
Pierwsza sesja plenarna w dniu 1 czerwca 2023 r. pod nazwą: „Wyzwania i perspektywy rozwoju polskiej geografii w czasach niepewności” była zorganizowana przez Zespół ds. jedności i rozwoju geografii KNG i prowadzona przez prof. Marka Degórskiego. Inaugurujące wystąpienia wygłosili profesorowie Radosław Dobrowolski (Rektor Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie) i Bolesław Domański (Uniwersytet Jagielloński w Krakowie). Panelistami w tej sesji byli profesorowie: Mariusz Lamentowicz (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza), Grzegorz Micek (Uniwersytet Jagielloński), Mateusz Strzelecki (Uniwersytet Wrocławski) i Tomasz Wites (Uniwersytet Warszawski).
Druga sesja poświęcona była obchodom Jubileuszu 100-lecia Czasopisma Geograficznego. Sesję zorganizował Zespół ds. historii badań geograficznych KNG. Poprowadził ją były Redaktor Naczelny Czasopisma Geograficznego – profesor Piotr Migoń (Uniwersytet Wrocławski). Prelegentami byli profesorowie: Kazimierz Krzemień (Uniwersytet Jagielloński), który wygłosił referat przygotowany w wspólnie z honorowym przewodniczącym PTG – Antonim Jackowskim: „100-lecie Czasopisma Geograficznego„; następnie obecny Redaktor Naczelny Czasopisma Geograficznego – dr Cezary Mądry (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza) zaprezentował wizję rozwoju periodyku w referacie „Czasopismo Geograficzne – stan obecny i wyzwania.” Sesję zamknął referat prof. Andrzeja Kostrzewskiego (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza): „Profesor Stanisław Pawłowski – uczony, organizator nauki, dydaktyk.” Po sesji nastąpiło uroczyste złożenie kwiatów pod tablicą upamiętniającą prof. Stanisława Pawłowskiego, a następnie bardzo radosne upamiętnienie 100-lecia Czasopisma Geograficznego. W parku kampusu wydziałów geograficznych UAM uczestnicy Kongresu zasadzili platan opatrzony pamiątkową tabliczką. W wydarzeniu tym uczestniczył Prorektor ds. relacji z otoczeniem społecznym UAM – prof. Zbyszko Melosik.
Trzecia sesja plenarna zorganizowana wspólnie przez zespoły KNG ds. współpracy geografów z otoczeniem społeczno-gospodarczym oraz ds. geoinformacji i promocji geografii, nosiła tytuł: „Partnerstwo nauki i praktyki w geografii.” Dyskusję panelową rozpoczęto po wprowadzającym wystąpieniu „Krajobraz jako wyraz integracji nauki i praktyki. Refleksje w czasach niepewności,” wygłoszonym przez prof. Urszulę Mygę-Piątek. Moderował ją prof. Zbigniew Zwoliński. Panelistami byli przedstawiciele otoczenia społeczno-gospodarczego: Michała Drożdża – Prezes GIS-Support, Janusz Dygaszewicz – Dyrektor Departamentu Systemów Teleinformatycznych, Geostatystyki i Spisów Głównego Urzędu Statystycznego, Przemysław Gonera – były Prezes Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz Związku Międzygminnego „Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej,” Łukasz Mikuła – Radny Miasta Poznania, Przewodniczący Komisji Polityki Przestrzennej i Rewitalizacji, Tadeusz Peryt – Prezes Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Piotr Szrek – Zastępca Dyrektora Państwowego Instytutu Geologicznego oraz Przemysław Śleszyński z Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Podczas sesji wskazano na główne pola współpracy i wdrożeń wyników badań geograficznych, ze szczególnym uwzględnieniem systemów informacji przestrzennej. Pierwszy dzień Kongresu zakończył recital fortepianowy w sali Lubrańskiego Collegium Minus, w wykonaniu japońskiej pianistki Shizuki Okumury oraz uroczysty bankiet.
Wydarzenia drugiego dnia Kongresu Geografii Polskiej
W drugim dniu odbyły się sesje równoległe, których opiekunem merytorycznym było Polskie Towarzystwo Geograficzne. Duże zainteresowanie tematyką konferencji sprawiło, że wystąpienia odbywały się w równolegle w czterech sesjach. Tematyka wystąpień nawiązywała do tematów wiodących i tytułów sesji problemowych, które nosiły następujące tytuły:
- Badania geograficzne przemian gospodarki w warunkach turbulencji otoczenia,
- Edukacja geograficzna polskiego społeczeństwa w czasach niepewności,
- Geografia niepewności – (nie)pewność geografii. Idee, koncepcje i tożsamość geografii – sesja o charakterze panelu dyskusyjnego,
- Geografia władzy miejskiej w Polsce w świetle teorii reżimów: zarządzanie terytorialne w warunkach zmiany i niepewności,
- Geografia transformacji energetycznej – przestrzenny wymiar zjawisk energetycznych,
- Niepewność w kartografii historycznej,
- Przemiany krajowych, regionalnych i lokalnych systemów osadniczych i społecznych w dobie kryzysów,
- Rozwój obszarów wiejskich w czasach niepewności,
- Przestrzeń życia człowieka w czasach niepewności – nowe pola badawcze w geografii społecznej?,
- Wpływ czynników politycznych, religijnych i kulturowych oraz klęsk elementarnych na kształtowanie przestrzeni efemerycznej,
- Georóżnorodność i geodziedzictwo,
- Zielone miasto w odpowiedzi na kryzysy,
- Zmiany środowiska w antropocenie,
- Przyszłość polskich badań geograficznych.
O randze Kongresu świadczy fakt, że wygłoszono ogółem 134 referaty i zaprezentowano 27 posterów, nawiązujących problematyką do zgłoszonych sesji tematycznych. Oficjalną część Kongresu zakończyło ogólne podsumowanie podjętej podczas spotkania geografów problematyki – prowadzone przez Dziekana Wydziału Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UAM – prof. Pawła Churskiego, Przewodniczącą PTG – prof. Urszulę Mygę-Piątek i Przewodniczącego Komitetu Organizacyjnego – dr. Cezarego Mądrego. W dyskusji końcowej podsumowano aktualną pozycję badań geograficznych, krytycznie dyskutowano wady i zalety wynikające z podziału geografii na dwie odrębne dyscypliny przynależne do dwóch dziedzin nauki, wskazano na konieczność rozwoju studiów konceptualno-teoretycznych oraz na ważną rolę szczegółowych badań empirycznych wobec kluczowych wyzwań i megatrendów współczesnego świata, a także podkreślono silną pozycję geografii jako nauki aplikacyjnej. Bardzo sympatycznym akcentem terenowym drugiego dnia Kongresu była wycieczka zabytkowym tramwajem czyli bimbą po Poznaniu.
Dzień trzeci Kongresu i wydarzenia towarzyszące
Ostatnim punktem programu Kongresu były sobotnie tematyczne sesje terenowe w Poznaniu pod wspólnym hasłem: „Poznań – miejsca nieoczywiste.” Zainteresowanych tematyką historyczno-kulturową Organizatorzy zaprosili na spacer pt. „Poznań średniowieczny” (Ostrów Tumski, Stary Rynek), a tematyką przyrodniczo-społeczną – „Sołacz – Przyroda i ludzie.” Ważnymi wydarzeniami towarzyszącymi Kongresu Geografii Polskiej były: Wystawa o Pawle Edmundzie Strzeleckim z okazji Roku Pawła Edmunda Strzeleckiego, prezentowana w dniach od 18 maja do 15 czerwca 2023 oraz IV Warsztaty Geograficzne Oddziału Poznańskiego PTG w Armenii i Gruzji, które odbyły się w dniach od 29 czerwca do 16 lipca.