12 marca 2022 r. na statku-muzeum „Dar Pomorza” w Gdyni została otwarta wystawa czasowa: Śmiało naprzód. Historia i przyszłość jachtu „Śmiały”, przygotowana przez Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku i Fundację Klasyczne Jachty. Prezentuje ona o historię zbudowanego w 1958 r. jachtu „Śmiały”.
Najważniejszym rejsem tej zasłużonej jednostki była wyprawa wokół Ameryki Południowej, zrealizowana w latach 1965-1966. Jej pomysłodawcą był red. Bronisław Siadek z miesięcznika „Poznaj Świat”, a organizatorem zostało Polskie Towarzystwo Geograficzne. Do przeprowadzenia ekspedycji wybrano osoby, które zapewniały realizację celów naukowych, jak również profesjonalne prowadzenie jachtu. W załodze znaleźli się więc zarówno doświadczeni żeglarze, jak i naukowcy posiadający praktykę w badaniach terenowych.
Skład załogi:
- Bolesław Kowalski – kapitan
- doc. dr Tadeusz Wilgat – kierownik naukowy; kierownik Katedry Hydrografii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Wziął udział w rejsie na trasie Puerto Montt (Chile) – Kanał Panamski
- Tomasz Romer – I oficer, lekarz wyprawy, wnuk Eugeniusza Romera. Wziął dział w rejsie na trasie Szczecin – Santos
- Jerzy Knabe – główny mechanik, pełnił funkcję I oficera od Rio de Janeiro do końca rejsu
- dr Mieczysław Kluge – zastępca kierownika naukowego, geograf, asystent w Zakładzie Klimatologii Polskiej Akademii Nauk. Wziął udział w rejsie na trasie ze Szczecina do Wielkiej Brytanii
- dr Krzysztof Wojciechowski – zastępca kierownika naukowego, sternik, kasjer i tłumacz wyprawy, geograf, adiunkt w Katedrze Hydrografii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
- Bronisław Siadek – sternik i bibliotekarz, z wykształcenia geograf
- Krzysztof Baranowski – kuk i intendent, kapitan jachtowy
- Ludomir Mączka – II oficer i bosman, kapitan jachtowy, geolog. Wziął udział w rejsie na trasie z Buenos Aires do Szczecina
Rejs trwał od 29.07.1965 r. do 30.10.1966 r. Jacht wyruszył ze Szczecina, następnie jego trasa prowadziła przez Atlantyk, wokół Ameryki przez Cieśninę Magellana, Kanał Panamski, Bahamy, Niemcy i z powrotem do Szczecina. Wyprawa „Śmiałego” do dziś budzi ogromne uznanie, między innymi dlatego, że była pierwszym w historii polskim rejsem oceanicznym, rozpoczętym i zakończonym w polskim porcie.
Niemniej ważnym był naukowy aspekt wyprawy. Podczas rejsu dokonywano połowów planktonu, badano bilans promieniowania słonecznego, przeprowadzano pomiary temperatury i wilgotności powietrza, kierunku i prędkości wiatru oraz stopnia i rodzaju zachmurzenia. Badano również wpływ warunków meteorologicznych na organizmy ludzkie. W Cieśninie Magellana i w kanałach patagońskich badano głębokości wód.
Badania miały miejsce również podczas wypraw na ląd. Gromadzono wówczas próbki skał oraz prowadzono badania glacjologiczne. Szczególne znaczenie miały badania hydrograficzne górnej zlewni rzeki Rio Aconcagua. W ramach prac wprowadzono poprawki i aktualizacje map, zarejestrowano źródła, młaki i wysięki wraz z pomiarem ich wydajności. Prowadzono również pomiary wielkości przepływu w potokach.
Wyprawa wokół Ameryki Południowej stanowi tylko jeden, aczkolwiek niezwykle ważny, epizod w historii zasłużonego jachtu. Do zapoznania się z całą wystawą i zabytkami dokumentującego jego historię zapraszamy na „Dar Pomorza”. Wystawa czasowa: Śmiało naprzód. Historia i przyszłość jachtu „Śmiały” będzie dostępna do 8 maja 2022 r. Patronat nad wystawą sprawuje Polskie Towarzystwo Geograficzne. Patronat medialny objęły TVP Gdańsk, Trojmiasto.pl i Radio Gdańsk.
